چالش‌های ساختاری و فناورانه
فقدان نقشه راه ملی برای هیدروژن: برخلاف کشورهای پیشرو، ایران تاکنون راهبرد مدون و تصویب‌شده‌ای برای توسعه هیدروژن ندارد.
تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی: این چالش، مانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی و همکاری‌های فناورانه بین‌المللی شده است.
ضعف در توسعه زیرساخت ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل: فناوری فشرده‌سازی، مایع‌سازی و حمل‌ونقل هیدروژن هنوز در مراحل ابتدایی در کشور است.
ناهماهنگی بین نهادهای تصمیم‌گیر: نبود هماهنگی بین وزارت نیرو، نفت، صمت و محیط زیست باعث کندی تصمیم‌گیری‌ها می‌شود.
وابستگی به یارانه‌های انرژی فسیلی: این امر انگیزه برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های نو و پاک را کاهش داده است. 

جدول 1. مقایسه وضعیت توسعه هیدروژن ایران با کشورهای  منطقه، اروپا، چین و استرالیا

توصیه‌ها و پیشنهادهای راهبردی 
1.    تدوین سند ملی راهبرد هیدروژن
•    با هدف تعیین اهداف کمی (تولید، مصرف، صادرات)، مسیر فناوری، مشوق‌های مالی و قوانین زیرساختی
2.    توسعه پایلوت‌های صنعتی
•    اجرای پروژه‌های پایلوت در مناطق مستعد (مثلاً: نیروگاه خورشیدی در یزد برای تولید هیدروژن سبز، یا استفاده از گاز فلر برای تولید هیدروژن)
3.    استفاده از مزیت پتروشیمی برای تولید متانول سنتزی
•    ایجاد واحدهای متانول سبز برای صادرات به اروپا و شرق آسیا.
4.    تقویت همکاری‌های منطقه‌ای
•    انعقاد قراردادهای مشترک با عمان، عراق، هند و کشورهای حوزه قفقاز برای توسعه زیرساخت‌ه.
5.    ایجاد مناطق ویژه انرژی پاک
•    تخصیص مناطق مشخص (مانند چابهار یا مناطق آزاد) برای سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در حوزه حامل‌های انرژی
6.    اصلاح تدریجی قیمت انرژی و کاهش یارانه سوخت‌های فسیلی
•    ایجاد انگیزه اقتصادی در تولید و مصرف انرژی‌های پاک.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
در عصر گذار جهانی به‌سوی انرژی‌های پاک و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، ذخیره‌سازی انرژی مبتنی بر حامل‌های انرژی (نظیر هیدروژن، آمونیاک، متانول و سوخت‌های سنتزی)، به یکی از ارکان اصلی زیرساخت‌های انرژی آینده بدل شده است. این حامل‌ها علاوه بر امکان ذخیره و حمل انرژی در مقیاس‌های بزرگ، قابلیت مصرف در بخش‌های گوناگون صنعت، حمل‌ونقل و تولید برق را دارند.
در این گزارش، فناوری‌ها و انواع مختلف حامل‌های انرژی، نظیر هیدروژن (در انواع سبز، خاکستری، آبی، صورتی و سفید)، آمونیاک و متانول و دیگر سوخت‌های سنتزی معرفی شدند. همچنین روندهای توسعه این فناوری‌ها در مناطق کلیدی جهان از جمله اروپا، خاورمیانه، شرق آسیا و استرالیا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و آفریقا بررسی شد که نشان‌دهنده شتاب جهانی در سرمایه‌گذاری و تدوین سیاست‌های راهبردی برای تولید، مصرف و صادرات این حامل‌هاست.
در مقابل، وضعیت فعلی ایران نشان می‌دهد که کشور هنوز در مراحل اولیه توسعه این فناوری‌ها قرار دارد و در این وضعیت با چالش‌هایی نظیر نبود نقشه راه، ضعف زیرساخت‌ها، تحریم‌ها و یارانه‌های مخرب انرژی نیز مواجه است. با این حال، فرصت‌های مهمی نیز پیش روی کشور است، از جمله ظرفیت بالای انرژی تجدیدپذیر، زیرساخت پتروشیمی گسترده، موقعیت ممتاز ژئوپلیتیک و منابع علمی داخلی.
بنابراین، آینده موفق ایران در حوزه حامل‌های انرژی مستلزم تصمیم‌گیری جسورانه، برنامه‌ریزی ملی و نگاه بین‌المللی است. در صورت سرمایه‌گذاری صحیح و هدایت‌شده، ایران می‌تواند از صادرکننده سنتی انرژی فسیلی، به تأمین‌کننده قابل اتکای انرژی پاک در منطقه و جهان تبدیل شود.
پیام کلیدی گزارش:
«اگر ایران امروز اقدام نکند، فردا تنها مصرف‌کننده و واردکننده فناوری خواهد بود. حامل‌های انرژی، فرصت طلایی ایران برای حفظ نقش راهبردی در آینده انرژی جهان هستند».

منابع:
https://www.iea.org/reports/global-hydrogen-review-2024/hydrogen-demand
https://www.iea.org/reports/ammonia-technology-roadmap
https://www.dnv.com/about/statistics-and-insights/hydrogen
https://www.marknteladvisors.com/research-library/global-green-ammonia-market.html
https://www.alliedmarketresearch.com/synthetic-fuel-market-A53653
https://www.marketresearchfuture.com/reports/synthetic-fuels-market-25458
https://www.precedenceresearch.com/synthetic-fuel-market?utm_source=chatgpt.com
https://www.mdpi.com/1996-1073/18/3/552
https://www.bcinsight.crugroup.com/2022/11/30/green-fischer-tropsch-technology-routes
https://knowablemagazine.org/content/article/technology/2023/green-hydrogen-latin-america
https://www.coherentmarketinsights.com/market-insight/synthetic-fuel-market-6151
https://www.precedenceresearch.com/synthetic-fuel-market